Minister Van Tigchelt : 'Verhoogd veiligheidsregime in gevangenissen voor sleutelfiguren van georganiseerde misdaad'

In de gevangenissen bestaat vandaag reeds een verhoogd veiligheidsregime voor bepaalde gedetineerden: indien zij een gevaar vormen voor hun medegedetineerden en het gevangenispersoneel.

Of voor leden van terroristische netwerken om te voorkomen dat ze radicaal gedachtegoed verspreiden. Nu er steeds meer veroordeelden en verdachten voor feiten van georganiseerde misdaad en drugshandel in onze gevangenissen opgesloten zitten, wil minister van Justitie Paul Van Tigchelt dit veiligheidsregime uitbreiden voor zware profielen.

Zo wil hij vermijden dat de kopstukken hun criminele activiteiten verderzetten vanuit de gevangenis. Het gevangenisbeleid ten aanzien van die kopstukken zal gestoeld zijn op meer isolatie, meer controle en minder privacy.  Het wettelijk kader hiervoor werd goedgekeurd op de ministerraad van 12 januari.

Minister Van Tigchelt bezocht deze week de Penitentiaire Inrichting van Vught, waar hij een rondleiding kreeg in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) voor gelijkaardige profielen, om te zien hoe dit beleid kan worden omgezet in de praktijk in ons land.

Het bijzonder veiligheidsregime dat nu voorzien is in de gevangenissen wordt slechts uitzonderlijk opgelegd voor een beperkt aantal gedetineerden. Het is van vitaal belang voor de bescherming van zowel gedetineerden als het gevangenispersoneel. Het helpt gewelddadige confrontaties tussen gedetineerden voorkomen en zorgt voor een veiligere omgeving binnen de gevangenismuren. Bovendien voorkomt het dat bepaalde gedetineerden, bijvoorbeeld terrorismeveroordeelden, nog een bedreiging blijven vormen voor de samenleving.

Tegelijkertijd bestaat er een risico dat gedetineerden hun criminele activiteiten voortzetten binnen de gevangenismuren. Niet in het minst bij veroordeelden voor of verdachten van feiten van georganiseerde misdaad is dat het geval.  Zo zijn er indicaties, zo blijkt uit onderschepte Sky ECC-berichten, dat criminele activiteiten worden verdergezet tijdens de opsluiting. Dat merken we ook aan het feit dat het aantal smartphones dat over de muur van gevangenissen wordt gegooid, sterk gestegen is. Ook overgegooide pakjes drugs komen veel vaker voor.

Huidige systeem

Daarom wil minister van Justitie Paul Van Tigchelt het mogelijk maken dat bepaalde veroordeelden of verdachten voor feiten van georganiseerde misdaad en drugshandel onder een verhoogd veiligheidsregime worden geplaatst. Het huidige beveiligingssysteem voorziet dat, wanneer een gedetineerde een veiligheidsrisico vormt, hij door de gevangenisdirecteur gedurende 1 week onder een veiligheidsregime wordt geplaatst. Dit houdt in dat de gebruikelijke rechten van de gedetineerde worden beperkt: bijvoorbeeld geen deelname aan groepsactiviteiten, systematische controle van de briefwisseling, beperking van het bezoek dat toegelaten wordt of gedeeltelijke ontzegging van het gebruik van de telefoon. Als dit regime drie keer wordt verlengd of m.a.w. na een maand nog moet aangehouden worden, is het de directeur-generaal die beslist of het regime wordt verlengd en onder welke voorwaarden.

Bijzonder veiligheidsregime

Het wetsontwerp van minister Van Tigchelt dat de ministerraad op 12 januari 2024 goedkeurde, voorziet in een bijzonder veiligheidsregime voor gedetineerden die op basis van hun banden met de georganiseerde misdaad een ernstig gevaar vormen voor de externe veiligheid. Concreet zullen profielen met een mogelijk belangrijke rol in criminele organisaties rechtstreeks onder een veiligheidsregime kunnen worden geplaatst door de directeur-generaal als de federale procureur of de inlichtingendiensten menen dat externe risico's deze maatregel vereisen. Een gedetineerde kan niet in beroep gaan tegen deze beslissing. De gebruikelijke voorwaarden kunnen van toepassing zijn, maar er kunnen ook bijkomende beperkingen zijn. Deze omvatten onder meer permanente cameraobservatie of de uitsluiting van het recht op bezoek of van het recht op ongestoord bezoek van alle of sommige bezoekers.

Bezoek aan PI Vught

Minister Van Tigchelt bracht deze week een bezoek aan de Penitentiaire Inrichting (PI) van Vught, die erom bekend staat de meest beveiligde gevangenis van Nederland te zijn. Er zijn acht verschillende afdelingen met telkens een verschillend regime, waaronder de Extra Beveiligde Inrichting (EBI). In deze afdeling zitten criminelen die een extreem hoog vluchtgevaar inhouden en een groot risico vormen voor de maatschappelijke veiligheid in termen van ernstige geweldsdelicten. De minister kreeg een rondleiding om te zien hoe de beveiliging van de zwaarste criminelen in de praktijk werkt. Onze noorderburen worden immers al langer geconfronteerd met drugsgeweld en staan verder in het opvolgen van voortgezet crimineel handelen vanuit de gevangenis.

Toen minister Van Tigchelt nog adjunct-kabinetschef was van voormalig minister van Justitie Van Quickenborne, ging hij mee naar Italië om het zogenoemd Regime 41bis te bekijken, die de Italianen toepassen ten aanzien van maffiosi.

Meer isolatie en controle, minder privacy

Bepaalde elementen van de Nederlandse en Italiaanse aanpak ten aanzien van kopstukken van de georganiseerde misdaad zouden kunnen worden toegepast in ons land, meer bepaald in de gevangenis van Haren.  Dit beleid zal gestoeld zijn op meer isolatie, meer controle en minder privacy. Het wettelijk kader hiervoor werd in eerste lezing goedgekeurd door de ministerraad en werd overgemaakt aan de Raad van State voor advies.

Minister van Justitie Paul Van Tigchelt: “Er zitten honderden verdachten en veroordeelden in onze gevangenissen die deel uitmaken van de georganiseerde misdaad. We hebben ook al een aantal vermeende kopstukken opgesloten in onze gevangenissen. In de toekomst zullen er nog meer bij komen. We moeten niet naïef zijn, we weten dat ze hun criminele activiteiten proberen verder te zetten vanuit de gevangenis. Dat kunnen we niet aanvaarden. Daarom willen we een verhoogd veiligheidsregime invoeren voor bepaalde sleutelfiguren uit die criminele netwerken zoals dat in het buitenland ook bestaat. Concreet komt dit neer op meer controle, meer isolatie en minder privacy voor de absolute kopstukken. Zo willen we hun banden met de onderwereld buiten de gevangenis permanent doorsnijden en hun ontwrichtende impact op de samenleving stoppen.”